Ngày 11/7/2019 vừa qua, Hội đồng Tiền lương quốc gia đã chốt mức tăng lương tối thiểu vùng 2020. Vậy trong năm tới, quyền lợi của người lao động cũng như người sử dụng lao động trong các doanh nghiệp sẽ thay đổi thế nào?
Bài viết này, LuatVietnam chỉ xem xét dưới góc độ của pháp luật lao động.
Đối với người lao động
Được tăng lương nếu lương dưới mức tối thiểu vùng
Điều 90 Bộ luật Lao động 2012 quy định, người sử dụng lao động không được trả lương cho người lao động với mức thấp hơn mức lương tối thiểu do Chính phủ quy định.
Theo kết luận của Hội đồng Tiền lương quốc gia tại phiên họp thứ 2 thảo luận về việc tăng lương tối thiểu vùng 2020, sẽ đề xuất trình Chính phủ với mức tăng 5,5%.
Do đó, người lao động tại các doanh nghiệp sẽ được trả lương với mức lương tối thiểu mới vào năm 2020. Cụ thể:
Vùng 1: 4,42 triệu đồng/tháng (tăng 240.000 đồng)
Vùng 2: 3,92 triệu đồng/tháng (tăng 210.000 đồng)
Vùng 3: 3,43 triệu đồng/tháng (tăng 180.000 đồng)
Vùng 4: 3,07 triệu đồng/tháng (tăng 150.000 đồng)
Xem thêm: Trả lương thấp hơn lương tối thiểu, doanh nghiệp bị phạt thế nào?
Được thêm tiền nếu phải ngừng việc vì lý do khách quan
Theo Điều 90 Bộ luật Lao động 2012, nếu người lao động phải ngừng việc vì sự cố điện, nước hoặc vì các nguyên nhân khách quan khác như thiên tai, hoả hoạn, dịch bệnh nguy hiểm, địch hoạ… thì được trả lương với mức không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.
Lương ngừng việc này sẽ do hai bên thỏa thuận. Và từ năm 2020, với mức tối thiểu nêu trên (cao hơn mức lương năm 2019) thì dù phải ngừng việc nhưng người lao động vẫn có khả năng đáp ứng được nhu cầu sống tối thiểu của mình, thậm chí có thể “để dành” được một khoản nhỏ.
Tác động của việc tăng lương tối thiểu vùng 2020 (Ảnh minh họa)
Giảm điều kiện phải bồi thường nếu gây thiệt hại
Cũng theo Bộ luật Lao động 2012, Điều 130 nêu rõ, người lao động làm hư hỏng dụng cụ, thiết bị hoặc có hành vi khác gây thiệt hại tài sản của người sử dụng lao động thì phải bồi thường.
Trường hợp gây thiệt hại không nghiêm trọng do sơ suất với giá trị không quá 10 tháng lương tối thiểu vùng áp dụng tại nơi người lao động làm việc, thì phải bồi thường nhiều nhất 03 tháng tiền lương và bị khấu trừ hàng tháng vào lương.
Như vậy, hiểu một cách đơn giản, từ năm 2020, nếu gây thiệt hại với giá trị lớn hơn thì người lao động mới phải bồi thường.
Ví dụ: Anh A là công nhân nhà máy X thuộc huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội (vùng I), do sơ suất mà gây thiệt hại.
Nếu, năm 2019, A gây thiệt hại nặng nhất với giá trị 41,8 triệu đồng (10 tháng lương tối thiểu vùng) đã phải bồi thường.
Thì, năm 2020, A gây thiệt hại lên tới 44,2 triệu đồng (10 tháng lương tối thiểu vùng) mới phải bồi thường.
Tăng tiền đóng bảo hiểm, đoàn phí công đoàn
Đối với tiền đóng bảo hiểm xã hội (BHXH):
Theo quy định tại khoản 2 Điều 6 Quyết định 595/QĐ-BHXH, mức lương tháng đóng BHXH không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm đóng đối với người lao động làm công việc hoặc chức danh đơn giản nhất trong điều kiện bình thường.
Riêng người lao động làm công việc hoặc chức danh đòi hỏi qua đào tạo, học nghề thì mức lương tháng đóng BHXH cao hơn ít nhất 7% so với mức lương tối thiểu vùng.
Do đó, từ năm 2020, mức lương tháng thấp nhất tính đóng BHXH được thực hiện như sau:
Đơn vị tính: đồng
|
Vùng |
Mức lương tháng thấp nhất tính đóng BHXH năm 2019 |
Mức lương tháng thấp nhất tính đóng BHXH năm 2020 |
||
|
Người chưa qua học nghề |
Người đã qua học nghề (+7%) |
Người chưa qua học nghề |
Người đã qua học nghề (+7%) |
|
|
Vùng I |
4.180.000 |
4.472.600 |
4.420.000 |
4.729.400 |
|
Vùng II |
3.710.000 |
3.969.700 |
3.920.000 |
4.194.400 |
|
Vùng III |
3.250.000 |
3.477.500 |
3.430.000 |
3.670.100 |
|
Vùng IV |
2.920.000 |
3.124.400 |
3.070.000 |
3.284.900 |
Đối với tiền đóng đoàn phí công đoàn:
Hàng tháng, người lao động là đoàn viên công đoàn phải đóng đoàn phí bằng 1% tiền lương làm căn cứ đóng BHXH (khoản 1 Điều 23 Quyết định 1908/QĐ-TLĐ) .
Do vậy, khi lương tối thiểu vùng tăng thì số tiền đóng BHXH hay đoàn phí công đoàn của người lao động đều lớn hơn năm 2019.
Dễ có nguy cơ mất việc làm
Khả năng này khó có thể xảy tuy nhiên không phải là không thể. Sở dĩ nói như vậy bởi lẽ, tăng lương tối thiểu vùng đồng nghĩa với việc tạo áp lực cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, khi lợi nhuận không như mong muốn và sức cạnh tranh không cao.
Điều này bắt buộc các doanh nghiệp phải tính đến phương án thay đổi cơ cấu, công nghệ, thậm chí là cắt giảm lao động, đặc biệt là lao động phổ thông.
Đối với người sử dụng lao động
Ngược lại, những cái “được” của người lao động sẽ là những cái “mất” của người sử dụng lao động và người sử dụng sẽ “mất” nhiều hơn “được” khi tăng lương tối thiểu vùng.
Thêm chi phí cho việc trả lương
Như đã phân tích, lương tháng hay lương ngừng việc của người lao động đều tăng khi lương tối thiểu vùng tăng.
Với những doanh nghiệp có số lượng lớn lao động thì chi phí trả lương tăng thêm so với năm 2019 không phải là con số nhỏ.
Nỗi lo của doanh nghiệp khi tăng lương tối thiểu vùng (Ảnh minh họa)
Tăng tiền đóng bảo hiểm, phí công đoàn
Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH, mức đóng bảo hiểm của người lao động và người sử dụng lao động được thực hiện theo tỷ lệ:
|
Các khoản trích theo lương |
Tỷ lệ trích vào lương của người lao động |
Tỷ lệ trích vào chi phí của người sử dụng lao động |
Tổng cộng |
|
BHXH |
8% |
17% |
25% |
|
BHYT |
1,5% |
3% |
4,5% |
|
BHTN |
1% |
1% |
2% |
|
BHTNLĐ, BNN |
– |
0,5% |
0,5% |
|
Tổng tỷ lệ trích |
10,5% |
21,5% |
Đồng thời, theo Điều 5 Nghị định 191/2013/NĐ-CP, mức đóng phí công đoàn của các doanh nghiệp bằng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho người lao động.
Do đó, doanh nghiệp phải thêm một nỗi lo khi tăng lương song song với việc tăng tiền đóng bảo hiểm, phí công đoàn nếu không muốn bị xử phạt.
Đẩy mạnh cải tiến công nghệ
Khi tăng lương tối thiểu vùng, các khoản chi phí cho lương, bảo hiểm, phí công đoàn… của doanh nghiệp đều tăng.
Khi các khoản này tăng, doanh nghiệp sẽ phải tính vào chi phí sản xuất, làm tăng giá thành sản phẩm, dẫn đến giảm sức cạnh tranh. Do đó, để tồn tại trên thị trường, không cách nào khác, doanh nghiệp buộc phải cải tiến công nghệ, đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật.
Đây là giải pháp khá hiệu quả để doanh nghiệp tăng năng suất lao động và chất lượng của quá trình sản xuất, kinh doanh.
“Mất” nhiều hơn “được, có lẽ vì vậy mà tại phiên họp thứ nhất, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam – đại diện cho cộng đồng người sử dụng lao động chỉ đưa ra đề xuất tăng lương tối thiểu vùng 2020 dưới mức 3%.
Tuy nhiên, theo đánh giá, để duy trì được sự phát triển bền vững, việc tăng lương tối thiểu vùng đồng nghĩa với việc tăng chi phí của doanh nghiệp không phải không có lợi.
Đó là việc người lao động sẽ gắn bó lâu dài với doanh nghiệp hơn và có động lực để nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả của công việc.
Như vậy, dù có những cái “được”, cái “mất” đối với cả người lao động và người sử dụng lao động nhưng việc tăng lương tối thiểu vùng hàng năm vẫn luôn được nhiều người mong đợi.
>> Danh sách văn bản pháp luật hiện hành về Lao động – Tiền lương
Thùy Linh
