Kiến Thức

Đầu tư chứng khoán phái sinh là gì? Kinh nghiệm đầu tư chứng khoán phái sinh Update 11/2024

Đầu tư chứng khoán phái sinh đang là mảnh đất màu mỡ được nhiều người lựa chọn khi tham gia thị trường chứng khoán bởi những yếu tố tiện lợi và ít rủi ro hơn. Vậy đầu tư chứng khoán phái sinh là gì? Tham khảo một số kinh nghiệm khi mới bắt đầu.

Đầu tư chứng khoán phái sinh là gì?

Theo khoản 9 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019, chứng khoán phái sinh được định nghĩa như sau: 

“Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.”

Đầu tư chứng khoán phái sinh là giao dịch mua/bán các hợp đồng tài chính với đặc điểm: Các hợp đồng được quy định rõ quyền lợi và nghĩa vụ của khách hàng mua/bán đối với việc chuyển giao các tài sản cơ sở với mức giá và thời gian được xác định trước trong hợp đồng.

Hiện nay, chứng khoán phái sinh được chia làm 4 loại chính:

  • Hợp đồng Kỳ hạn
  • Hợp đồng Tương lai
  • Hợp đồng Quyền chọn
  • Hợp đồng Hoán đổi

Trong đó, với sự phát triển của chứng khoán phái sinh tại một số quốc gia , 2 sản phẩm phổ biến nhất được nhiều người lựa chọn là Hợp đồng Tương lai và Hợp đồng quyền chọn. Tuy vậy, Hợp đồng quyền chọn có những điểm khác biệt riêng và cấu trúc sản phẩm cũng khá phức tạp nên khó tiếp cận được với nhiều nhà đầu tư trong giai đoạn đầu. Còn với Hợp đồng tương lai, nguyên tắc giao dịch cũng có nhiều nét tương đồng với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở, nên dễ tiếp cận được với nhiều nhà đầu tư hơn. Chính vì vậy, Hợp đồng Tương lai là là sản phẩm phái sinh đầu tư xuất hiện tại Việt Nam.

Để giúp các nhà đầu tư làm quen dần với công cụ đầu tư mới, thị trường phái sinh Việt Nam đưa ra 2 sản phẩm Hợp đồng tương lai cơ bản, bao gồm: Hợp đồng Tương lai trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và Hợp đồng Tương lai trên Trái phiếu Chính phủ. Các sản phẩm Hợp đồng Tương lai và Chứng khoán phái sinh khác trên các loại tài sản cơ sở sẽ ra đời sau khi thị trường có những điều kiện phù hợp.

Đầu tư chứng khoán phái sinh là gì?

Đầu tư chứng khoán phái sinh là gì?

Cách đầu tư chứng khoán phái sinh

Để tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh, bạn cần nắm được những bước cơ bản sau:

Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán phái sinh

Để mở được tài khoản chứng khoán phái sinh, bạn cần có tài khoản chứng khoán cơ sở trước.

Bạn có thể đăng ký online tại website hoặc đến đăng ký trực tiếp tại quầy của các công ty chứng khoán.

Ví dụ: Một số link website đăng ký online của công ty chứng khoán:

Bước 2: Hoàn tất thủ tục mở tài khoản chứng khoán phái sinh

TH1: Nếu nhà đầu tư mở đồng thời cả tài khoản giao dịch chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh thì hoàn tất theo 1 trong 2 cách sau:

  • Cách 1: Nhà đầu tư mang CCCD/CMND còn thời hạn trực tiếp đến phòng giao dịch để ký tên hoàn lên hợp đồng đã điền sẵn ở bước 1.
  • Cách 2: Kiểm tra lại các thông tin trên hợp đồng đã điền ở bước 1, khi đã chính xác thì nhà đầu tư in ra và ký rõ ràng, đính kèm đơn đề nghị xác nhận chữ ký, bản sao có công chứng của CMND/CCCD. Sau đó, tổng hợp tất cả rồi gửi đến địa chỉ Công ty chứng khoán.

TH2: Nếu nhà đầu tư đã có tài khoản giao dịch chứng khoán cơ sở và muốn mở thêm tài khoản chứng khoán phái sinh thì mang CMND/CCCD còn thời hạn đến Phòng giao dịch của Công ty chứng khoán để ký tên lên hợp đồng đã điền sẵn ở bước 1.

Bước 2: Nộp tiền ký quỹ ban đầu

Để được kích hoạt tài khoản, nhà đầu tư cần nộp tiền để ký quỹ ban đầu cho thành viên giao dịch với mức ký quỹ và tài sản ký quỹ được quy định. Khoản tiền đặt cọc này nhằm đảm bảo cho các khoản giao dịch của các nhà đầu tư đều được thực hiện.

Hiện nay, Trung tâm lưu ký Chứng khoán Việt Nam – VSD quy định tỷ lệ ký quỹ là 13%. Tuy nhiên, nhằm phòng ngừa rủi ro, các Công ty chứng khoán thường yêu cầu mức ký quỹ cao hơn từ 15 – 20%.

Bước 3: Tải phần mềm và cài đặt

Khi đã hoàn tất việc mở tài khoản và sử dụng được, nhà đầu tư cần tải phần mềm giao dịch chứng khoán phái sinh của Công ty chứng khoán mà mình lựa chọn. Mỗi Công ty đều đang cung cấp 1 hoặc nhiều nền tảng để các nhà đầu tư thực hiện giao dịch mua/bán chứng khoán phái sinh.

Mỗi phần mềm đều có một số tính năng cơ bản:

  • Mở/đóng vị thế 1 chứng khoán phái sinh
  • Chuyển khoản trực tuyến: Chuyển tiền ra tài khoản ngân hàng, chuyển tiền qua lại giữa tài khoản giao dịch phái sinh và cơ sở
  • Xem thông tin tài khoản, đồ thị phân tích kỹ thuật và bảng giá trực tuyến
  • Kiểm tra số dư trong tài khoản, vị thế đang giao dịch và quản lý tài khoản

Bước 4: Đặt lệnh mua/bán Hợp đồng Tương lai trên phần mềm giao dịch trực tuyến

Sau khi đăng nhập thành công vào phần mềm giao dịch, nhà đầu tư dễ dàng mở vị thế (long) hoặc đóng vị thế (short).

Xem thêm: Có nên đầu tư chứng khoán phái sinh hay không?

Kinh nghiệm đầu tư chứng khoán phái sinh

Để có thể đầu tư chứng khoán phái sinh hiệu quả, việc tích lũy kiến thức, kỹ năng và tham khảo kinh nghiệm của những người thành công là hết sức quan trọng. Sau đây là một số kinh nghiệm mà TheBank đã tổng hợp được:

  • Hãy chủ động theo dõi những thông số quan trọng của thị trường: Phí bảo hiểm, giá thực hiện, ngày hết hạn hợp đồng, giá thị trường hiện tại,…
  • Cẩn thận khi sử dụng đòn bẩy: Tuy tỷ lệ đòn bẩy cao mang đến tỷ suất lợi nhuận hấp dẫn nhưng nó cũng ẩn chứa nhiều rủi ro hơn nếu quyết định đầu tư của bạn là không chính xác.
  • Nếu không biết thông tin về hợp đồng, bạn đừng giao dịch. Đó là một nguyên tắc cơ bản. Bạn cần nắm được cơ bản sự chuyển động của tài sản mới có thể tiến hành giao dịch.
  • Nếu bạn mới đầu tư, hãy bắt đầu từ những khoản giao dịch nhỏ và tiến dần lên nếu thấy tiềm năng. Bạn đừng để ý đến những khoản lãi suất khổng lồ mà những người đầu tư lâu năm chia sẻ với bạn.

Các chiến lược đầu tư chứng khoán phái sinh

  • Chiến lược giao dịch đầu cơ theo xu thế giá: Đây là chiến lược phổ biến nhất vì tính đơn giản và mức độ hấp dẫn cao, song song đi kèm với đó cũng là độ rủi ro cao hơn những chiến lược khác. Nếu như nhà đầu tư dự báo thị trường sắp tăng giá thì tiến hành mua Hợp đồng tương lai và chờ giá tăng thì bán để đóng vị thế.
  • Chiến lược phòng ngừa rủi ro cho danh mục nắm giữ: Chiến lược này phù hợp với những NĐT đang có danh mục chứng khoán rộng và có mức độ tương quan cao với chỉ số chung. NĐT dự báo thị trường có thể giảm nhưng không muốn bán danh mục cổ phiếu đang nắm giữ (có thể vì lý do muốn đầu tư dài hạn hoặc sợ tốn chi phí cho mỗi lần cơ cấu lại danh mục). Khi đó, NĐT sẽ bảo vệ danh mục bằng cách bán các Hợp đồng tương lai chỉ số VN30. Như vậy, sự mất mát từ chứng khoán cơ sở được bù đắp bằng sự sinh lời của chứng khoán phái sinh.
  • Chiến lược Spread: Tận dụng cả mua và bán chứng khoán có cùng 1 tài khoản cơ sở, do 1 tác động nào đó dẫn đến giá chứng khoán có mức sai lệch so với điểm cân bằng. NĐT sẽ thực hiện mua bán để kiếm lời.

Hy vọng những thông tin hữu ích trong bài viết đã giúp bạn hiểu thêm nhiều điều về chủ đề đầu tư chứng khoán phái sinh. Chúc bạn sẽ có nhiều thành công nếu tham gia thị trường tiềm năng này.