eKYC là quy trình định danh khách hàng điện tử nhằm đơn giản các thủ tục hành chính để nâng cao trải nghiệm của khách hàng. Trong lĩnh vực ngân hàng, việc áp dụng quy trình eKYC cho phép khách hàng mở tài khoản thanh toán online mà không phải đến ngân hàng để làm thủ tục xác minh tài khoản. Vậy khung pháp lý của việc triển khai quy trình ekYC được quy định như thế nào?
Quy định về việc triển khai quy trình eKYC
Căn cứ Điều 14a, Thông tư 16/2020/TT-NHNN, quy định về việc mở tài khoản thanh toán của cá nhân bằng phương thức điện tử như sau:
Ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện mở tài khoản thanh toán bằng phương thức điện tử phải xây dựng, ban hành, công khai quy trình, thủ tục mở tài khoản thanh toán bằng phương thức điện tử phù hợp với quy định tại Điều 14a, pháp luật về phòng, chống rửa tiền, pháp luật về giao dịch điện tử, các quy định pháp luật liên quan về đảm bảo an toàn, bảo mật thông tin khách hàng và an toàn hoạt động của ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài
Quy trình mở tài khoản thanh toán bằng phương thức định tử bao gồm tối thiểu các bước sau:
– Thu thập thông tin về hồ sơ mở tài khoản thanh toán theo quy định
– Thực hiện kiểm tra, đối chiếu và xác minh thông tin nhận biết khách hàng
– Cảnh báo cho khách hàng về các hành vi không được thực hiện trong quá trình mở và sử dụng tài khoản thanh toán được mở bằng phương thức điện tử
– Cung cấp cho khách hàng nội dung thỏa thuận mở và sử dụng tài khoản thanh toán theo quy định và thực hiện giao kết thỏa thuận mở và sử dụng tài khoản thanh toán với khách hàng.
– Thông báo số hiệu, tên tài khoản thanh toán, hạn mức giao dịch qua tài khoản thanh toán và ngày bắt đầu hoạt động của tài khoản thanh toán cho khách hàng.
Quy định về việc triển khai quy trình eKYC
Quy định về công nghệ để nhận biết và xác minh khách hàng
Ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được quyết định biện pháp, hình thức, công nghệ để nhận biết và xác minh khách hàng phục vụ việc mở tài khoản thanh toán bằng phương thức điện tử đồng thời chịu trách nhiệm về rủi ro phát sinh (nếu có).
Theo đó, các yêu cầu tối thiểu mà ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cần đáp ứng bao gồm:
– Có giải pháp, công nghệ để thu thập, kiểm tra, đối chiếu, đảm bảo sự khớp đúng giữa thông tin nhận biết khách hàng, dữ liệu sinh trắc học của khách hàng với các thông tin, yếu tố sinh trắc học tương ứng trên giấy tờ tùy thân của khách hàng hoặc với dữ liệu định danh cá nhân được xác thực bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc bởi tổ chức tín dụng khác hoặc bởi tổ chức được cung ứng dịch vụ định danh và xác thực điện tử
(Lưu ý: Dữ liệu sinh trắc học là các yếu tố, đặc điểm sinh học gắn liền với khách hàng thực hiện định danh, khó làm giả, có tỷ lệ trùng nhau thấp như vân tay, khuôn mặt, mống mắt, giọng nói và các yếu tố sinh trắc học khác.
– Có biện pháp kỹ thuật để xác nhận việc khách hàng đã được định danh đồng ý với các nội dung tại thỏa thuận mở và sử dụng tài khoản thanh toán
– Xây dựng quy trình quản lý, kiểm soát, đánh giá rủi ro. Trong đó:
- Có biện pháp ngăn chặn các hành vi mạo danh, can thiệp, chỉnh sửa, làm sai lệch việc xác minh thông tin nhận biết khách hàng trước, trong và sau khi mở tài khoản thanh toán cho khách hàng
- Có biện pháp để kiểm tra, xác minh thông tin nhận biết khách hàng đảm bảo khách hàng thực hiện giao dịch trên tài khoản thanh toán được mở bằng phương thức điện tử là chủ tài khoản thanh toán đó.
Nếu ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phát hiện:
- Có rủi ro, sai lệch hoặc có dấu hiệu bất thường giữa các thông tin nhận biết khách hàng với các yếu tố sinh trắc học của khách hàng hoặc;
- Phát hiện giao dịch đáng ngờ theo quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền trong quá trình sử dụng tài khoản thanh toán
thì phải kịp thời từ chối hoặc dừng giao dịch, tạm khóa hoặc phong tỏa tài khoản thanh toán và tiến hành xác minh lại thông tin nhận biết khách hàng.
Quy trình quản lý, kiểm soát rủi ro phải thường xuyên được rà soát, hoàn thiện dựa trên những thông tin, dữ liệu cập nhật trong quá trình cung ứng dịch vụ
– Lưu trữ, bảo quản đầy đủ, chi tiết theo thời gian đối với các thông tin, dữ liệu nhận biết khách hàng trong quá trình khách hàng mở, sử dụng tài khoản thanh toán, như:
- Thông tin nhận biết khách hàng
- Các yếu tố sinh trắc học của khách hàng
- Âm thanh, hình ảnh, bản ghi hình, ghi âm
- Số điện thoại thực hiện giao dịch
- Nhật ký giao dịch.
Các thông tin, dữ liệu phải được lưu trữ an toàn, bảo mật, được sao lưu dự phòng, đảm bảo tính đầy đủ, toàn vẹn của dữ liệu để phục vụ cho công tác kiểm tra, đối chiếu, giải quyết tra soát, khiếu nại, tranh chấp và cung cấp thông tin khi có yêu cầu từ cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền
Thời gian lưu trữ thực hiện theo quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền.
Công nghệ định danh eKYC
Hạn mức giao dịch qua tài khoản khoản thanh toán mở bằng eKYC
Ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài căn cứ điều kiện công nghệ để đánh giá rủi ro, xác định phạm vi sử dụng và quyết định áp dụng hạn mức giao dịch qua tài khoản thanh toán của khách hàng mở bằng phương thức điện tử.
Tuy nhiên, phải đảm bảo tổng hạn mức giá trị giao dịch qua các tài khoản thanh toán của khách hàng đó không vượt quá 100 triệu đồng/tháng/khách hàng.
Trong một số trường hợp, ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được quyết định áp dụng hạn mức giao dịch cao hơn hạn mức trên. Cụ thể:
– Ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài áp dụng giải pháp cuộc gọi ghi hình (video call) để thực hiện thu thập, kiểm tra, xác minh thông tin nhận biết khách hàng trong quá trình mở tài khoản thanh toán đảm bảo hiệu quả như quy trình nhận biết, xác minh thông tin khách hàng qua phương thức gặp mặt trực tiếp.
Lưu ý: Giải pháp video call phải đáp ứng tối thiểu các yêu cầu sau:
- Đảm bảo an toàn, bảo mật
- Độ phân giải cao
- Tín hiệu liên lục
- Cho phép tương tác âm thanh, hình ảnh với khách hàng theo thời gian thực để đảm bảo nhận diện người thật
- Lưu trữ toàn bộ dữ liệu âm thanh, hình ảnh hoặc bản ghi hình, ghi âm trong quá trình mở tài khoản thanh toán cho khách hàng
– Ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài áp dụng công nghệ để kiểm tra, đối chiếu đặc điểm sinh trắc học của khách hàng với dữ liệu sinh trắc học công dân thông qua cơ sở dữ liệu căn cước công dân.
– Sau khi ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đã thực hiện việc nhận biết, xác minh thông tin khách hàng thông qua gặp mặt trực tiếp chủ tài khoản.
– Các giao dịch chuyển tiền để gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn bằng phương thức điện tử cho chính chủ tài khoản tại ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đó.
– Các trường hợp ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được chủ động trích Nợ tài khoản thanh toán của khách hàng theo quy định.
Các đối tượng không áp dụng quy định trên
Việc mở tài khoản thanh toán bằng phương thức điện tử quy định tại Điều này không áp dụng đối với:
– Tài khoản thanh toán chung
– Khách hàng cá nhân là người nước ngoài
– Các đối tượng sau:
- Người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi không bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự
- Người chưa đủ 15 tuổi, người hạn chế năng lực hành vi dân sự, người mất năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật Việt Nam mở tài khoản thanh toán thông qua người đại diện theo pháp luật
- Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định của pháp luật Việt Nam mở tài khoản thanh toán thông qua người giám hộ.
Quy định của Ngân hàng Nhà nước về việc triển khai quy trình triển khai eKYC chính thức được áp dụng từ ngày 5/32021. Hiện nay đã có rất nhiều ngân hàng triển khai giải pháp mở tài khoản eKYC nhằm mang đến cho khách hàng những trải nghiệm tốt nhất.
