Khác với lạm phát, thứ sẽ khiến tất cả mọi người cảm thấy mình bị nghèo đi, lãi suất thay đổi mang đến một viễn cảnh rất khác. Nội dung bài viết này, tôi sẽ phân tích về khía cạnh và các tác động của xu hướng giảm lãi suất tiền gửi đang diễn ra trên thị trường ngân hàng Việt Nam. Những ảnh hưởng của dịch bệnh Covid khiến việc tăng trưởng tín dụng đang trở nên vô cùng khó khăn, ngân hàng dư thừa tiền và bắt buộc phải hạ thấp lãi suất tiền gửi để giảm chi phí huy động vốn.
Lãi suất giảm sẽ khiến giá các tài sản sinh lời tăng lên
Lãi suất tiền gửi là lợi suất đầu tư phi rủi ro (Risk free rate)
Lãi suất gửi tiết kiệm từ trước đến nay vẫn luôn là một phương án thay thế để người ta lấy ra so sánh các phương án đầu tư, coi như là lợi suất đầu tư phi rủi ro (risk free rate). Thực ra thì gửi tiền vào ngân hàng vẫn có rủi ro (ngân hàng mất thanh khoản, phá sản…). Nhưng rủi ro này là rất thấp, và vì mục tiêu ổn định hệ thống tài chính, trong quá khứ ngân hàng nhà nước đã đứng ra đảm bảo cho người gửi tiền bằng cách mua lại các ngân hàng với giá 0đ, không để cho các ngân hàng như Oceanbank, PGBank…phá sản.
Dù mang tiền đi đầu tư vào bất kỳ dự án gì thì việc đầu tiên nhà đầu tư nghĩ tới đó là hiệu quả đầu tư của dự án. Và tiêu chí so sánh phổ biến ban đầu luôn là: “có hơn gửi tiết kiệm ngân hàng hay không?”.
Khi lãi suất tiền gửi tiết kiệm tăng cao, người dân có xu hướng gửi nhiều tiền vào hệ thống ngân hàng vì các cơ hội đầu tư sinh lời cao hơn lãi suất tiền gửi giảm đi. Ngược lại, khi lãi suất tiết kiệm ngân hàng giảm, nhà đầu tư sẽ cảm thấy lo lắng hơn nhiều vì họ biết rằng lãi tiền gửi tiết kiệm có thể sẽ không đủ để bù lạm phát.
Lãi suất giảm và định giá các tài sản sinh lời
Khi lãi suất giảm, giá của các tài sản sinh lời sẽ có xu hướng tăng lên. Ví dụ đơn giản nhất là một trái phiếu chính phủ không đáo hạn với tiền lãi trả cố định 10 triệu/năm chẳng hạn sẽ tăng giá thêm 20% khi lãi suất chiết khấu giảm từ 6% xuống còn 5%/năm.
Với phần lớn người dân Việt Nam, lãi suất giảm sẽ khiến họ nghèo đi vì kênh đầu tư được số đông lựa chọn vẫn là gửi ngân hàng. Số dư tiền gửi ngân hàng (cả dân cư và tổ chức kinh tế) đến Tháng 7/2020 là 9,1 triệu tỷ. Khi lãi suất giảm 1% thì những người gửi tiền sẽ mất đi khoảng 70 nghìn tỷ/năm vì khoảng ~80% tiền gửi ngân hàng hiện là tiền gửi có kỳ hạn.
Nhưng với những ai nắm giữ cổ phiếu hay bất động sản thì lãi suất giảm lại là một tín hiệu tích cực. Với bất động sản sinh lời (như bất động sản cho thuê) lãi suất giảm sẽ khiến giá trị hiện tại của dòng tiền chiết khấu tăng lên, tức giá trị bất động sản tăng lên. Với những ai vay nợ để mua bất động sản, doanh nghiệp có vay nợ thì lãi suất tiền gửi giảm có thể sẽ kéo theo lãi vay cũng giảm, giúp họ đỡ các gánh nặng chi phí.
Với cổ phiếu tuy không có coupon như trái phiếu nhưng VN-Index (thị trường chứng khoán nói chung) đã mang lại mức lãi suất kép khoảng 11,5%/năm trong 20 năm qua chưa tính cổ tức. Giống như bất động sản sinh lời, giá cổ phiếu sẽ có xu hướng tăng lên khi lãi suất giảm. Bên cạnh việc tăng giá cổ phiếu do lãi suất chiết khấu nhà đầu tư sử dụng giảm đi, doanh nghiệp cũng sẽ tiết kiệm được thêm chi phí tài chính khi lãi suất vay ngân hàng giảm xuống.
Lãi suất kép là một cỗ máy kỳ diệu
Trước đây tôi cũng thường chỉ gửi tiết kiệm khi có tiền nhàn rỗi. Nhưng hiểu biết về đầu tư của tôi đã thay đổi theo thời gian. Phần lớn tiền của tôi hiện đã được đầu tư vào cổ phiếu. Tôi tin rằng một danh mục cổ phiếu không quá đa dạng, được lựa chọn cẩn trọng, và mua ở mức giá hợp lý về dài hạn sẽ vượt xa lợi suất tiền gửi ngân hàng.
Lãi suất 7%/năm trong 50 năm sẽ giúp tài sản của bạn tăng 29 lần. Nhưng nếu bạn đạt được lãi suất 15% từ đầu tư thì sau 50 năm, tài sản của bạn sẽ tăng 1083 lần. Albert Einstein từng nói “Lãi suất kép là kỳ quan thứ 8 của nhân loại, ai hiểu nó sẽ kiếm được tiền nhờ nó; những ai không hiểu sẽ trả giá cho nó”.
Trong 54 năm điều hành Berkshine Hathaway, ngài Buffett đã mang lại mức sinh lời kép trung bình 20,3%/ năm cho cổ đông. Những ai sở hữu từ 4 cổ phiếu của Berkshine Hathaway vào năm 1965 (ở mức giá khoảng 11,5$/ cổ phiếu) thì nay đều đã trở thành triệu phú.
Có một điều bạn có lợi thế hơn với ngài Buffett, đó là với số tiền nhỏ thì cơ hội đầu tư trên thị trường chứng khoán nhiều hơn rất nhiều khi bạn nắm giữ hàng tỷ đô la. Bạn cũng không cần đạt mức sinh lời 20,3%/năm. Hãy sống đủ lâu thì một mức sinh lời vượt trội hơn một chút so với gửi tiết kiệm cũng đủ giúp bạn trở lên giàu có!
Với nhà đầu tư sở hữu VN-Index (thông qua các quỹ chỉ số ETF), nếu như lịch sử lặp lại giúp nhà đầu tư đạt được tỷ suất sinh lời khoảng 11,5%/năm thì sau 50 năm tài sản của bạn cũng sẽ tăng tới 231 lần!
