Bài viết này sẽ giúp bạn nắm được các thông tin cơ bản và chuyên sâu về trái phiếu, biết được trái phiếu là gì, trên thị trường có những loại trái phiếu nào và cách đầu tư trái phiếu như thế nào. Những thông tin ở bài viết này chắc chắn sẽ giúp bạn nắm được những kiến thức hữu ích về đầu tư trái phiếu.
Trái phiếu là gì?
Trái phiếu về cơ bản cũng là một loại chứng khoán (chứng khoán có hai loại cơ bản là cổ phiếu và trái phiếu). Trái phiếu nó là một công cụ nợ (phân biệt với cổ phiếu là công cụ vốn). Trong đó có bên cho vay (là chủ nợ) và bên còn lại là bên đi vay (doanh nghiệp, chính phủ, ngân hàng…). Trái phiếu quy định nghĩa vụ trả nợ của bên đi vay với các điều khoản về thời gian trả nợ, số tiền phải trả nợ (cả thông tin gốc vay và lãi suất).
Người phát hành trái phiếu là bên đi vay có nghĩa vụ hoàn trả các khoản nợ cho bên cho vay (trái chủ) khi khoản nợ đến hạn thanh toán.
Trái phiếu là gì?
Trái phiếu có những loại nào?
Có rất nhiều cách khác nhau để phân loại trái phiếu và dưới đây là những cách phân loại trái phiếu phổ biến nhất hiện nay.
Theo tài sản đảm bảo: thì có loại trái phiếu có tài sản đảm bảo và có loại trái phiếu không có tài sản đảm bảo. Trái phiếu có tài sản đảm bảo (thường là bất động sản, tài sản cố định, tài sản có giá, giấy tờ có giá…) là loại trái phiếu mà bên đi vay mang tài sản của mình ra đảm bảo với chủ nợ. Trường hợp bên phát hành trái phiếu không thực hiện các nghĩa vụ thanh toán nợ trong tương lai thì chủ nợ có thể siết nợ, lấy tài sản đảm bảo đi thanh lý để thu hồi các khoản cho vay và tiền lãi.
Trái phiếu không có tài sản đảm bảo là loại nợ rủi ro hơn loại có tài sản đảm bảo, vì thế lãi suất cũng thường cao hơn trái phiếu có tài sản đảm bảo. Loại này nó giống như một khoản cho vay tín chấp và cũng có những điểm giống như hạn mức tín dụng ngân hàng cấp cho bạn khi bạn mở thẻ tín dụng.
Theo tổ chức phát hành: Có hai loại trái phiếu chính là trái phiếu chính phủ (do chính phủ phát hành) và trái phiếu doanh nghiệp do doanh nghiệp phát hành. Ở Việt Nam, trái phiếu doanh nghiệp chỉ phổ biến trong một vài năm trở lại đây và phần lớn là do những công ty có tài chính minh bạch, niêm yết trên thị trường chứng khoán phát hành như Vingroup, Masan, Đất Xanh…Ngoài ra, các ngân hàng cũng thường huy động vốn thông qua hình thức phát hành trái phiếu và đôi khi còn là trái phiếu quốc tế (phát hành cho các tổ chức nước ngoài mua).
Theo lãi suất: Phần lớn các sản phẩm trái phiếu (Bond) được phát hành với lãi suất cố định (ví dụ 8%/năm, 9%/năm…). Tuy nhiên, cũng có những loại trái phiếu được phát hành với lãi suất thả nổi hoặc neo theo lãi suất tham chiếu. Ví dụ có những doanh nghiệp phát hành trái phiếu với lãi suất được tính bẳng trung bình lãi suất tiết kiệm kỳ hạn 12 tháng của Vietcombank, Agribank, BIDV, Vietinbank + 3%. Trong đó lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng của Big 4 bốn ngân hàng là lãi suất tham chiếu.
Các loại trái phiếu khác nhau có rủi ro khác nhau
Theo điều khoản chuyển đổi: Phần lớn trái phiếu được phát hành trên thị trường là loại trái phiếu không có điều khoản chuyển đổi. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp phát hành loại trái phiếu có thể chuyển đổi sang cổ phiếu (convertible bond). Nghĩa là khi trái phiếu đáo hạn, trái chủ có thể lựa chọn chuyển đổi trái phiếu sang cổ phiếu (theo một tỷ lệ đã thỏa thuận trước) hoặc không.
Như vậy bạn có thể thấy là dù với một bản chất cơ bản là công cụ nợ nhưng trái phiếu cũng có rất nhiều biến thể đa dạng tùy theo đặc điểm của từng loại. Và đó cũng chính là những cơ hội cho những nhà đầu tư biết tính toán và nắm bắt để làm giàu. Những cách phân loại khác nhau giúp bạn hiểu rõ hơn trái phiếu là gì và tác dụng của chúng ra làm sao.
Đầu tư trái phiếu là gì?
Đầu tư trái phiếu là việc bạn mua và nắm giữa trái phiếu với mục tiêu sinh lời trên số vốn mình bỏ ra. Trong quá trình nắm giữa trái phiếu, bạn có thể bán chúng hoặc nắm giữ trái phiếu tới ngày đáo hạn.
Phần lớn các loại trái phiếu là có lãi suất cố định. Vì vậy mà các khoản lãi dễ dàng tính toán, so sánh với các phương án đầu tư khác. Đơn giản nhất là việc so sánh lợi nhuận từ đầu tư trái phiếu với gửi tiết kiệm ngân hàng.
Đầu tư trái phiếu như thế nào?
Mua trái phiếu: Việc đầu tư trái phiếu có thể thực hiện trực tiếp bằng cách mua trái phiếu (thường là thông qua các công ty chứng khoán) hoặc đầu tư vào các quỹ trái phiếu. Ví dụ như thông tin về trái phiếu của Tập đoàn Đất Xanh năm 2018 dưới đây được VNDirect gửi cho mình. Với mức đầu tư từ 20 triệu là bạn đã có thể mua trái phiếu của Tập đoàn Đất Xanh thông qua công ty chứng khoán VNDirect. Trái phiếu này được đảm bảo bằng bất động sản.
Trái phiếu của tập đoàn Đất Xanh phát hành năm 2018
Về các bước giao dịch cụ thể như thế nào thì mình sẽ không nói vì nó phụ thuộc vào mỗi công ty chứng khoán khác nhau.
Đầu tư vào quỹ trái phiếu: Ngoài hình thức mua trái phiếu trực tiếp thì hình thức đầu tư vào các quỹ trái phiếu được nhiều nhà đầu tư ưa chuộng hơn. Lý do là hình thức này không cần vốn lớn và dễ dàng đa dạng hóa danh mục đầu tư trái phiếu thông qua quỹ. Các quỹ đầu tư trái phiếu sẽ sử dụng tiền của nhà đầu tư để mua nhiều loại trái phiếu khác nhau, qua đó giảm rủi ro so với khi bạn chỉ sở hữu một loại trái phiếu.
Thông tin về quỹ trái phiếu của Techcombank
Trên thị trường hiện nay có khá nhiều quỹ đầu tư trái phiếu mà bạn có thể tham khảo. Lớn nhất thì là quỹ đầu tư trái phiếu Techcombank với tổng tài sản đã lên tới hơn 12.000 tỷ đồng. Bên cạnh đó có các quỹ khác bạn cũng có thể tìm hiểu là Quỹ trái phiếu Bảo Việt, quỹ trái phiếu của Công ty Cổ phần Quản lý quỹ đầu tư Việt Nam VFMFVB, quỹ trái phiếu của VinaCapital…
Các quỹ trái phiếu thường đầu tư vào những loại trái phiếu nào?
Phần lớn tài sản của các quỹ đầu tư trái phiếu sẽ được mang đi đầu tư nhằm mục đích sinh lời cho quỹ và cho nhà đầu tư. Trên thị trường Việt Nam hiện nay, các quỹ này thường đầu tư vào những loại tài sản sau:
- Trái phiếu chính phủ
- Gửi tiết kiệm ngân hàng
- Trái phiếu do các ngân hàng phát hành
- Trái phiếu của các công ty tài chính (như FECredit, HomeCredit, HDSaison…với lãi suất rất hấp dẫn)
- Trái phiếu của các công ty, tập đoàn lớn như trái phiếu của Vingroup, tập đoàn điện lực EVN…Phục vụ cho hoạt động đầu tư các dự án lớn của những doanh nghiệp này
Có nên đầu tư trái phiếu hay không?
Quan điểm cá nhân của mình là trong dài hạn, trái phiếu không phải là loại tài sản tốt nhất để bảo vệ bạn khỏi lạm phát vì đây là những công cụ nợ thường có lãi suất cố định hoặc có giới hạn theo các chỉ số tham chiếu. Chọn được cổ phiếu phù hợp sẽ giúp bạn bảo vệ tài sản của mình tốt hơn rất nhiều so với đầu tư trái phiếu.
Tuy nhiên, trong mỗi giai đoạn khác nhau sẽ có những giai đoạn đầu tư trái phiếu là lựa chọn sáng suốt khi bạn không thể tìm được cơ hội đầu tư nào tốt hơn. Lúc đó, bạn hãy lưu ý là đừng cam kết thời gian đầu tư trái phiếu quá lâu dài vì có thể cơ hội đầu tư cổ phiếu một lúc nào đó có thể sẽ tới và bạn sẽ cần vốn để chuyển đổi sang.
