Cổ phiếu ESOP là xu hướng khen thưởng mới cho nhân viên thường được các doanh nghiệp thực hiện, chúng thể hiện sự tri ân đầy ý nghĩa đối với những nhân viên có đóng góp tích cực cho tổ chức doanh nghiệp. Để hiểu rõ hơn cổ phiếu ESOP là gì, có nên mua loại cổ phiếu này không? mọi người cùng tìm hiểu qua những phân tích của traderfin.vn ngay sau đây.
Cổ phiếu ESOP là gì
Cổ phiếu ESOP là tên viết tắt của Employee Stock Ownership Plan, có nghĩa là kế hoạch để người lao động sở hữu cổ phiếu. Nói một cách dễ hiểu, tức là cổ phiếu này được doanh nghiệp phát hành dành cho các nhân viên lâu năm của doanh nghiệp, có đóng góp tích cực cho sự phát triển vững mạnh của doanh nghiệp hôm nay.
Tại Việt Nam hiện này không quá nhiều doanh nghiệp đang áp dụng hình thức phát hành cổ phiếu này, trong đó thế giới di động MWG là một trong những doanh nghiệp sử dụng hình thức này để quản lý nhân sự của công ty.
Đa số thành viên được mua cổ phiếu ESOP thường là HĐQT, Ban Giám đốc, trưởng các phòng ban và một số nhân viên có thành tích đóng góp tích cực cho doanh nghiệp.
Giá cổ phiếu ESOP
Cổ phiếu ESOP được phát hành cho nhân viên với giá chỉ bằng 1/3 giá cổ phiếu thị trường, nếu giá cổ phiếu hiện tại của thể giới di động là 26K/CP thì giá phát hành ESOP chỉ là 10K/CP, chênh lệch khá cao và giá thấp nhất cho nhân viên của công ty mua vào.
Tuy nhiên khi khen thưởng nhân viên với hình thức ESOP này đẩy lên nhiều câu hỏi về phần lợi này thật sự có phải nhân viên được hưởng nhiều nhất không? Và việc phát hành giá ESOP như hiện tại có phải là một hình thức đúng đắn cho doanh nghiệp? Để trả lời cho câu hỏi này, infofinance sẽ giải thích cụ thể trong những vấn đề tiếp theo.
Mục đích phát hành cổ phiếu Esop
Khen thưởng khích lệ nhân viên
Ý nghĩa của việc phát hành cổ phiếu ESOP chính là phát hành riêng cho nhân viên nhằm khích lệ tinh thần, tạo động lực cho nhân viên tích cực làm việc khi được hưởng quyền lợi ESOP.
Việc này nhằm mục đích thể hiện sự phát triển của doanh nghiệp và đẩy mạnh giá cổ phiểu trên thị trường tăng cao, thúc đẩy động lức cống hiến của nhân viên khi sở hữu cổ phần và trở thành một cổ đông của công ty.
ESOP là một công cụ tuyệt vời để gắn lợi ích ích của nhân viên và công ty
Giảm chi phí cho doanh nghiệp
Khi phát hành cổ phiếu ESOP, doanh nghiệp không phát khen thưởng bằng tiền mặt, điều này sẽ giảm đi phần nào chi phí khen thưởng nhân công, đồng thời giữ lại được nguồn lợi nhuận để phục vụ việc mở rộng kinh doanh sản xuất.
Bên cạnh đó khi nhân viên tham gia mua cổ phiếu đẩy số lượng cổ phần tăng lên giúp doanh nghiệp gia tăng vốn điều lệ, và việc khích lệ tinh thần này sẽ giữ chân được những nhân sự tốt và thúc đẩy nhân viên hoạt động tích cực hơn khi trở thành cổ đông của công ty
Quy định về phát hành cổ phiếu ESOP
Doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ESOP trước khi thực hiện quyết định và ban hành phải là công ty đại chúng, cần phải đáp ứng điều kiện theo Điều 35 Thông tư 162/2015/TT-BTC) quy định như sau
Điều kiện phát hành cổ phiếu ESOP
- Có chương trình lựa chọn và kế hoạch phát hành cổ phiếu được Hội đồng cổ đông thông qua
- Cổ phiếu của chương trình không được vượt quá 5% cổ phần đang lưu hành của công ty trong vòng 12 tháng.
- Các thành viên trong hội đồng quản trị cần công bố rõ ràng các tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia bán
- Đề ra nguyên tắc xác định giá bán
- Nguyên tắc xác định số lượng cổ phiếu phân phối cho từng thành viên
- Thời gian thực hiện
4. Doanh nghiệp phát hành cần đáp ứng đủ nguồn vốn thực hiện căn cứ báo cáo tài chính gần nhất ( trường hợp công ty là công ty con thì cần dựa trên căn cứ báo cáo tài chính nguồn vốn của công ty mẹ)
- Nguồn vốn được kiểm toán từ thặng dư vốn, quỹ đầu tư phát triền
- Từ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối và không được vượt quá mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối
- Các quỹ khác ( nếu có )
5. Tổng giá trị nguồn vốn không thấp hơn tổng giá trị vốn cổ phần
Tất cả những điều kiện trên khi ban hành đều phải được Hội đồng cổ đông thông qua và thực hiện đúng quy định ban hành.
Thủ tục phát hành cổ phiếu ESOP
Trước khi phát hành cổ phiếu ESOP, các đông ty đại chúng cần chuẩn bị những thủ tục như sau
- Tài liệu báo cáo phát hành cổ phiếu ESOP theo Điều 36 Thông tu 162/2015/TT-BTC
- Gửi tài liệu báo cáo đó đến Ủy ban chứng khoán Nhà Nước
- Sau khi phát hành cổ phiếu => Gửi báo cáo kết quả phát hành trước 15 ngày kể từ ngày
+Kết thúc việc thu tiền cổ phiếu
+Hoặc ngày chuyển quyền sở hữu cổ phiếu thưởng cho nhân viên
=>Khi chuyển báo cáo phát hành cổ phiếu yêu cầu phải đính kèm danh sách người lao động tham gia và số lượng cụ thể của từng người.
Lợi ích và rủi ro của cổ phiếu ESOP với doanh nghiệp
Lợi ích cổ phiếu ESOP
Cổ phiếu ESOP phát hành cho nhân viên để thay cho hình thức khen thưởng bằng tiền mặt, việc này mang đến 2 lợi ích chính cho doanh nghiệp như sau
- Giữ chân được những nhân viên tài giỏi và thúc đẩy họ tiếp tục cống hiến sức lao động, góp phần làm giàu cho doanh nghiệp của mình
- Giảm thiểu chi phí khi khen thưởng bằng cổ phiểu, vừa tăng nguồn vốn điều lệ, vừa giữ lại tiền mặt tạo ra nguồn vốn mới để mở rộng sản xuất kinh doanh
Mục đích chính là mang đến những lợi ích cho doanh nghiệp và đồng thời gia tăng hiệu quả làm việc của nhân viên với phần thưởng “ tri ân” thiết thực.
Rủi ro của cổ phiếu ESOP
Bên cạnh đó, khi phát hành ESOP sẽ làm loang giá trị của cổ đông hiện hữu trong công ty khi số lượng cổ phiếu tăng lên, từ đó làm giảm tỷ suất lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu => Phần thiệt nghiên về phía các cổ đông hiện hữu
Chưa kể, phần cổ phiếu ESOP được phát hành là cắt từ phần tiền của những cổ đông khác chia cho các thành viên dưới quyền trong doanh nghiệp => Phần thiệt thòi của cổ đông chiếm một phần, cùng với việc cắt giảm chi phí phát triền và marketing, nghiên cứu…
Điều này chứng tỏ để thu về lợi nhuận trong thời gian ngắn để đủ tiêu chuẩn phát hành ESOP mà các doanh nghiệp phải đối mặt với các rủi ro tiềm ẩn trong thời gian tăng trưởng dài hạn.
Có nên mua cổ phiếu ESOP không
Trên cơ sở lấy tiền túi của các cổ đông để phát hành ESOP chia lại cho nhân viên thì nhiều người thắc mắc vậy có nên mua cổ phiếu ESOP không?
Cổ phiếu ESOP có được chia cổ tức không
Theo những gì chúng tôi tìm hiểu được, việc phát hành ESOP chính là những chiến lược không thể thiếu giúp doanh nghiệp giữ chân nhân viên có thành tích nhưng xét theo khía cạnh tài chính thì có thể ảnh hưởng đến lợi ích của doanh nghiệp.
Đồng thời nhiều doanh nghiệp đang thực thi hình thức này nhưng lại không trả cổ tức cho các cổ đông hiện hữu => xung đột lợi ích giữa cổ đông, nhà đầu tư và doanh nghiệp.
Khi trở thành cổ đông của một doanh nghiệp thì bạn có quyền nhận cổ tức, nhưng kế hoạch hiên nay của doanh nghiệp thực tế ảnh hưởng đến quyền lợi chính của các cổ đông nên gây ra xung đột rất lớn.
Cổ phiếu ESOP có được chuyển nhượng không
Nắm trong tay số lượng ESOP nhưng nhà đầu tư tự hỏi liệu có được chuyển nhượng cổ phần của mình hay không? thực tế theo quy tắc của doanh nghiệp thì là được. Nhưng trên thực tế các doanh nghiệp có lịch sử phát hành ESOP thường xuyên thì sẽ không có thời gian chuyển nhượng.
Chưa kể một số lãnh đạo vì trục lợi cho bản thân đã sẵn sàng làm mọi cách để gia tăng lợi nhuận trong ngắn hạn để đạt tiêu chuẩn và liên tục phát hành ESOP.
Nếu là một nhân viên của doanh nghiệp
Việc được khen thưởng dựa trên cổ phiếu là một hình thức khích lệ tinh thần và giúp bạn trở thành một cổ đông trong công ty. Trước mắt có thể thấy lợi nhuận bạn có được trên cổ phiếu đó, nhưng theo lâu dài nó không phát sinh được tính năng chính là mang lại nguồn lại thiết thực thay vì nhận tiền mặt và từ quyết định theo quyền hạn của mình.
Chưa kể khi nhận quyền lợi từ công ty tức là bạn đã gánh một phần trách nhiệm trong hoạt động của công ty đó, mà thực tế ESOP về lâu dài ảnh hưởng đến kết quả tài chính của công ty trong dài hạn, cũng tức là tác động trực tiếp đến bạn.
Trên lập trường là một cổ đông doanh nghiệp
- Chi phí phát sinh ESOP lớn hơn so với giá trị tăng thêm tính bằng tiền trong năm phát hành ESOP mà cổ đông được nhận, về ngắn hạn thiệt hại cho cổ đông
- Ảnh hưởng đến khả năng phát triển của công ty trong dài hạn khi lãnh đạo cố tạo lợi nhuận ngắn hạn để phát hành ESOP
- Những chi phí thực tế cho sự phát triển của công ty bị cắt giảm như chi phí phát triển, đào tạo đội ngũ, tạo dựng thương hiệu…
Nhìn chung, cổ phiếu ESOP chỉ có lợi khi nó gắn liền với sự tăng trưởng và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp => Nếu không thì đây chỉ là cái cớ và bàn đạp để các lãnh đạo mang lại lợi nhuận cho chính mình và gây thiệt thòi lớn cho cổ đông và nhà đâu tư nói riêng và doanh nghiệp nói chung.
Cách tính cổ phiếu ESOP
Để tính được cổ phiếu ESOP của mỗi doanh nghiệp, cần phải dựa trên lợi nhuận sau thuế và số lượng cổ phiếu đang ưu hành. Để dễ hình dung, hãy nhìn vào kết quả tăng trưởng của thế giới di động trong những năm qua khi liên lục phá hành ESOP
Dựa vào % tăng trưởng lợi nhuận sau thuế ( LNST)
- Nếu tỉ lệ tăng trưởng LNST > 10% => % ESOP dự kiến được tính
%ESOP = % tăng trưởng LNST x 0.1% ( số lượng phát hành CP, không quá 3% lượng CP đang lưu hành)
- Nếu % tăng tưởng LNST < 10% => %ESOP = 0%
=>Giá phát hành cho nhân viên sẽ từ 10.000đ đến 50% giá thị trường.
Sau ESOP giá cổ phiếu lên hay xuống
Cổ phiếu ESOP được phát hành trong doanh nghiệp không chỉ có 2 mặt lợi hại, mà còn ảnh hưởng đến giá cổ phiếu trên thị trường hiện tại. Nguyên nhân được lý giải như sau
- Khi phát hành ESOP và được lưu hành với giá rẻ, sẽ làm giảm tỷ suất sinh lời của giá cổ phiếu của công ty hiện tại.
- Bên cạnh đó là việc phát hành ESOP sẽ pha loãng cổ phiếu và ảnh hưởng đến giá trị thực tế của cổ phiếu công ty trên thị trường, xu hướng là giảm
- Khi giá cổ phiếu tụt giảm sẽ ảnh hưởng đến lợi tức của các cổ đông hiện hữu trong công ty, nhưng lại góp phần gia tăng số cố phần của ban lãnh đạo
=>Điều này kiến nhiều cổ đông và nhà đầu tư xảy ra xung đột lợi ích chung khi nhiều doanh nghiệp hiện nay đang tiến hàng triển khai phát hành ESOP.
Ví dụ cụ thể cho trường hợp của tập đoàn Bảo Việt cổ phiếu BVH năm 2019 như sau
“Còn nhớ, trong những tháng đầu năm 2019, cổ phiếu BVH của Tập đoàn Bảo Việt “đo sàn” vài phiên liên tiếp bất chấp kết quả kinh doanh quý I tích cực khiến các nhà đầu tư thông thường phải tiến hành cắt lỗ ngắn hạn. Nguyên nhân của diễn biến này được cho là đến từ việc 20,4 triệu cổ phiếu ESOP có giá 36.000 đồng/cp được tự do chuyển nhượng trong khi giá thị trường lúc đó của BVH ở mức hơn 70.000 đồng/cp, nhiều cán bộ công nhân viên có động lực chốt lãi.”
👉Kết quả thực tế cho thấy, việc phát hành ESOP diễn ra luôn tồn tại 2 mặt, nhưng mặt trái đa sô bị phản đối nhiều hơn do xung đột lợi ích giữa cổ đông, nhà đầu tư và ban lãnh đạo công ty. Việc phát hành này con tùy thuộc vào tình hình tăng trưởng của công ty và thông qua hội động cổ đông mới được quyết định.
👉Nhưng nếu khen thưởng bằng tiền mặt làm giảm chi phí nhưng không ảnh hưởng nhiều đến lợi ích đôi bên và quyền tự do cho nhân viên, điều này có thể hợp lý hơn việc ESOP có mặt trên thị trường của doanh nghiệp đó. Đây vẫn còn là những tranh cãi của nhiều doanh nghiệp hiện nay.
Tất tần tật thông tin cổ phiếu ESOP là gì đã được chúng tôi chia sẻ đến bạn, hy vọng những thông tin hữu ích này sẽ giúp mọi người nắm được kiến thức về ESOP cũng như việc đầu tư vào nó có mang đến lợi nhuận thực tế hay không. Hãy thật sự tìm hiểu kỹ trước khi quyết định đầu tư vào một loại cổ phiếu nào để giúp bạn hạn chế được rủi ro rước phần thiệt về bản thân.
