Tìm hiểu về thị trường chứng khoán phái sinh Mỹ
Thị trường chứng khoán phái sinh Mỹ có bề dày lịch sử hơn 170 năm, đánh dấu bằng sự ra đời của thị trường Hợp đồng tương lai hàng hóa Chicago Board of Trade (CBOT) vào năm 1948. Cột mốc tiếp theo là việc ra đời của thị trường Chicago Mercantile Exchange (CME) vào năm 1898 và sau đó là một loạt các thị trường Hợp đồng tương lai và quyền chọn trên khắp nước Mỹ nối tiếp nhau hình thành.
Hiện nay, thị trường chứng khoán phái sinh Mỹ có 6 thị trường quyền chọn do Ủy ban Chứng khoán & sàn giao dịch Mỹ (U.S. Securities and Exchange Commission – SEC) cấp phép hoạt động và 12 thị trường Hợp đồng tương lai do Ủy ban Giao dịch hàng hóa tương lai (Commodity Futures Trading Commission – CFTC) giám sát. Như vậy, thị trường chứng khoán phái sinh Mỹ ra đời và phát triển cùng sự xuất hiện của các Sở giao dịch, trung tâm giao dịch lớn như CBOT, CME, Sàn giao dịch chứng khoán Chicago (CBOE). Ngoài ra còn có những thị trường chứng khoán lớn như NYSE, NASDAQ, AMEX,…
Trong giai đoạn đầu, các sàn này chỉ giao dịch hàng hóa, chủ yếu là nông sản, một số loại cổ phiếu niêm yết trên NYSE và cổ phiếu OTC trên NASDAQ, AMEX. Nhưng kể từ thập kỷ 80, CBOT và AMEX chuyển hướng kinh doanh chính sang các sản phẩm tài chính phái sinh, thông qua các hình thức giao dịch: Đấu giá mở với các công cụ tự động hóa và khớp lệnh liên tục. Chính sự minh bạch trong giao dịch các hợp đồng phái sinh này sẽ giúp các thành viên của sở giao dịch, nhà đầu tư, khách hàng phòng ngừa, quản lý rủi ro hoặc đầu cơ.
Các ngân hàng và công ty tài chính thường tham gia giao dịch với tư cách là thành viên của sở giao dịch, họ sẽ mua bán cổ phần để đạt điều kiện là thành viên, như vậy họ vừa có thể môi giới hưởng phí hoa hồng, đồng thời cũng là nhà đầu tư thu lợi nhuận. Trường hợp các nhà đầu tư và đầu cơ khác không phải thành viên của sở giao dịch muốn thực hiện mua/bán trên thị trường thì cần thông qua các công ty môi giới.
Khi thành lập Sàn giao dịch quyền chọn Chicago (CBOE) vào năm 1973, ngay trong ngày đầu tiên giao dịch đã ký kết được 911 hợp đồng. Thế nhưng khoản thời gian đầu sau đó, hệ thống giao dịch vẫn còn thô sơ, chưa báo giá tự động và chưa có trung tâm thanh toán, cho đến năm 1975, các dịch vụ này mới được hoàn thành. Đến năm 1984, sàn đã đạt được cột mốc 100 triệu hợp đồng theo khối lượng giao dịch thường niên qua sàn. Thực sự, sàn CBOE đã phát triển rất tốt nên họ đã đầu tư thành lập Viện Nghiên cứu quyền chọn, đồng thời đưa vào giao dịch chỉ số NASDAQ và NYSE.
Đến năm 1987, khi thị trường chứng khoán rơi vào khủng hoảng kéo dài, thị trường phái sinh cũng sụp đổ theo trong vòng 2 năm, sau đó mới phục hồi lại. Từ đó đến nay, CBOE đã đạt được khối lượng giao dịch ở mức kỷ lục là 783 triệu hợp đồng với tổng giá trị ước tính lên đến hơn $21.214 tỷ.
Sàn giao dịch quyền chọn Chicago (CBOE)
Các hàng hóa trên thị trường chứng khoán phái sinh Mỹ
Các loại hàng hóa trên thị trường chứng khoán phái sinh Mỹ rất đa dạng về các loại hàng hóa:
- Thời kỳ đầu hình thành, các quyền chọn hàng hóa thường ở dạng vật chất như sản phẩm nông nghiệp (bơ, trứng, mỳ, gạo, bột,…).
- Sau đó, phát triển thêm các loại hàng hóa công nghiệp như năng lượng, nguyên liệu (dầu thô, cao su, điện,…), các loại kim loại quý (sắt, thép, vàng, bạc).
- Hiện nay, thị trường phái sinh còn giao dịch các sản phẩm tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, tiền tệ với các giao dịch trong Hợp đồng tương lai và Hợp đồng quyền chọn. Phái sinh sản phẩm tài chính có sự phát triển mạnh mẽ và chiếm tỷ lệ lớn trong các giao dịch, phổ biến nhất là phái sinh về chỉ số chứng khoán và lãi suất.
Tất cả các sản phẩm này tạo ra sự phong phú, đa dạng, đồng thời cũng cho thấy sự phát triển thịnh vượng của thị trường chứng khoán phái sinh lớn nhất thế giới.
Đôi nét về Sở giao dịch chứng khoán phái sinh Mỹ
Hiện nay, ở Mỹ có nhiều sàn giao dịch chứng khoán phái sinh nhưng có sàn CME (Chicago Mercantile Exchange) là sàn giao dịch lâu đời nhất và cũng là thị trường giao dịch Hợp đồng tương lai lớn nhất thế giới. CME là sự kết hợp lịch sử của 2 thị trường chứng khoán phái sinh quyền chọn và tương lai (CME và CBOT). Trong đó, CBOT được thành lập từ năm 1948 và là thị trường bán hợp đồng kỳ hạn đầu tiên.
Những sự kiện hình thành và phát triển của sàn SME:
- Năm 1865, các hàng hóa quyền chọn được tiêu chuẩn hóa CBOT.
- Năm 1898, tiền thân của CME là Chicago Butter and Egg Board thành lập năm 1898, ra đời và trở thành đối thủ đáng gờm của CBOT. Sau đó, tới năm 1919 đổi tên thành CME. CME phát triển vượt bậc khi tung ra nhiều sản phẩm/dịch vụ tiên tiến.
- Năm 1919, CME cho ra đời trung tâm thanh toán CME đảm bảo tất cả các giao dịch thanh toán trên CME đều thuận lợi.
- Năm 1961, CME đưa ra thị trường các sản phẩm tương lai đầu tiên về thịt đông lạnh.
- Trong khoản năm 1970 – 1980, CME tung ra các sản phẩm tương lai tài chính và chuyển đổi từ giao dịch sàn sang giao dịch điện tử.
- Năm 2002, CME trở thành sàn giao dịch công khai đầu tiên, cổ phiếu CME được niêm yết trên Sở giao dịch Chứng khoán New York.
- Năm 2007, 2 cường quốc phái sinh CBOT và CME chính thức sáp nhập dưới tên CME Group.
- Hiện nay, CME Group là sàn giao dịch phái sinh đa dạng nhất trên thế giới, cung cấp các Hợp đồng tương lai và quyền chọn với phạm vi rộng nhất, là sản phẩm chuẩn mực nhất cho bất cứ sàn giao dịch nào.
- Trong năm 2010, khối lượng giao dịch ước tính đạt hơn 3 tỷ hợp đồng, trị giá $9 nghìn tỷ với 83% các giao dịch được thực hiện điện tử.
Chicago Mercantile Exchange
Các thành phần tham gia vào thị trường gồm 2 đối tượng chính: Các nhà bảo hiểm rủi ro (Hedger) và các nhà đầu cơ. Hedger tham gia thị trường bao gồm: nông dân, thương nhân, nhà chế biến thực phẩm, sản xuất thức ăn chăn nuôi, các nhà xuất khẩu và các nhà nhập khẩu.
Tất cả những điều này thêm phần khẳng định CME hiện là sàn giao dịch chứng khoán phái sinh lâu đời và lớn nhất thế giới.
Tìm hiểu thêm về thị trường chứng khoán phái sinh Singapore – Một trong những thị trường phái sinh lớn nhất thế giới.
Quy chế kinh doanh hợp đồng phái sinh Mỹ
Tổng thể hiện nay, các thị trường chứng khoán phái sinh Mỹ hoạt động trong khuôn khổ hệ thống luật 2 cấp độ: Luật liên bang và các quy định của các tổ chức tự quản (Sở giao dịch, Hiệp hội công ty chứng khoán, Hiệp hội các nhà giao dịch Hợp đồng tương lai). Ngoài ra, việc giám sát thị trường phái sinh sẽ do 2 cơ quan trực thuộc Quốc hội Mỹ là SEC và CFTC đảm nhiệm.
Trong đó, nhiệm vụ cơ bản của Ủy ban Chứng khoán và sàn giao dịch Mỹ (SEC) là:
- Cưỡng chế thi hành luật chứng khoán liên bang.
- Quản lý thị trường chứng khoán hoặc ngành công nghiệp chứng khoán.
- Bảo vệ nhà đầu tư và duy tính công bằng, trật tự, hiệu quả cho thị trường, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tạo vốn.
Tuy SEC là một cơ quan quản lý thiên về thị trường cơ sở như cổ phiếu, trái phiếu, nhưng hiện nay vẫn quản lý thêm thị trường chứng khoán phái sinh, vì trên thị trường này có các giao dịch quyền chọn và Hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán, vì vậy có thể nảy sinh tình trạng thao túng cổ phiếu thông qua việc mua bán quyền chọn.
Với đơn vị quản lý còn lại là cơ quan quản lý trực tiếp thị trường chứng khoán phái sinh Hợp đồng tương lai Mỹ (CFTC) có chức năng hành pháp về giao dịch tương lai:
- Hỗ trợ Chính phủ theo dõi chặt chẽ toàn bộ thị trường tương lai.
Có quyền yêu cầu Cục tư pháp truy cứu trách nhiệm hình sự với các trường hợp vi phạm.
- Có thẩm quyền đối với tất cả các nhà đầu tư, nhân viên tư vấn, người điều hành quỹ, người hợp tác kinh doanh Hợp đồng tương lai.
Bên cạnh SEC và CFTC, tổ chức phi chính phủ National Futures Association (NFA) cũng tham gia giám sát thị trường chứng khoán phái sinh. NFA đóng tư cách là 1 hiệp hội ngành nghề trong lĩnh vực kinh doanh và giao dịch tương lai Mỹ với các sản phẩm nông nghiệp, kim loại quý, dầu lửa, Trái phiếu Chính phủ, cổ phiếu, ngoại hối và các chỉ số tài chính. Mục tiêu hoạt động của NFA là:
- Quản lý rủi ro trong giao dịch tương lai và quyền chọn.
- Xây dựng các quy tắc và chương trình cung cấp dịch vụ vận hành thị trường ổn định.
- Bảo vệ quyền lợi cho nhà đầu tư và hỗ trợ các thành viên hiệp hội thực thi các trách nhiệm đã cam kết.
Cách thực hiện giao dịch chứng khoán phái sinh Mỹ
Hiện nay, có 2 cách để giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh Mỹ:
- Cách 1: Giao dịch phái sinh thông qua các sàn giao dịch phi tập trung OTC. Việc giao dịch các công cụ phái sinh trên thị trường OTC là các hợp được được thực hiện giữa 2 bên, không được kiểm soát bởi bất kỳ bên thứ 3 nào. Như vậy chi phí giao dịch cũng thấp hơn, nhưng đồng thời tính rủi ro lại cao hơn.
- Cách 2: Giao dịch thông qua các sàn được cơ quan Nhà nước quản lý. Các chứng khoán trên sàn được thẩm định trước khi niêm yết và giao dịch nên đảm bảo tính công khai, minh bạch, được bảo hộ. Chính vì vậy mà phí giao dịch cũng cao hơn.
Các bước cơ bản để thực hiện giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh Mỹ bao gồm:
- Bước 1: Mở tài khoản giao dịch chứng khoán phái sinh Mỹ
Đây là bước đầu tiên cần làm để giao dịch chứng khoán phái sinh Mỹ. Lựa chọn 1 sàn chứng khoán uy tín và tiến hành mở tài khoản.
- Bước 2: Nộp tiền ký quỹ
Tùy theo khối lượng hàng hóa và quy định của sàn giao dịch sẽ có mức ký quỹ tối thiểu ban đầu.
- Bước 3: Thực hiện giao dịch
Sau khi đã hoàn thành 2 bước trên thì bạn đã có thể bắt đầu giao dịch. Đặt lệnh theo tính toán phụ thuộc vào phán đoán của bạn về thị trường.
- Bước 4: Xác định vị thế, chối lời, cắt lỗ
Vị thế lỗ lãi của chứng khoán phái sinh được phóng đại do giao dịch có tính đòn bẩy. Do đó, việc xác định vị thế chốt lời/cắt lỗ phải được nhà đầu tư thực hiện thường xuyên và cẩn trọng.
Hy vọng với những tổng hợp trong bài viết về thị trường chứng khoán phái sinh Mỹ, bạn đọc quan tâm đã có thêm nhiều kiến thức về thị trường phái sinh lớn nhất toàn cầu ở thời điểm hiện tại.
